De bevalling bij de kat

Het kan leuk en spannend zijn als de poes zwanger blijkt te zijn. Na de zwangerschap moet ze echter wel de kleintjes gezond ter wereld brengen. Meestal is ze prima in staat om dit zonder hulp van het baasje te doen, maar tussen de 3 tot 6 procent van de geboortes bij katten verloopt afwijkend. Om te weten wanneer een geboorte afwijkend verloopt moet je eerst weten wat de kenmerken van een normale bevalling zijn.

Verloop zwangerschap kat

Als eerste is het goed om te weten wanneer de bevalling gaat beginnen. Omdat poezen vaak meerdere keren gedekt worden is een voorspelling op basis van het dektijdstip niet erg betrouwbaar. Ook zijn er geen betrouwbare laboratoriumtesten beschikbaar. Gelukkig is het tijdstip van de geboorte wel redelijk nauwkeurig in te schatten met een echo. Dat kan vanaf de 28ste dag na de dekking en is het betrouwbaarst rond dag 30. Met een echo is het tijdstip van de geboorte dan met een nauwkeurigheid van plus of min 2 dagen te bepalen. Tijdens deze echo kunnen we ook de levensvatbaarheid van de kittens beoordelen aan het hand van de hartslag.

Echo zwangere kat

Het is mogelijk om voor de bevalling een röntgenfoto te maken om op die manier het aantal kittens vooraf te bepalen. Op die manier weet je wanneer alle kittens geboren zijn en de uitdrijvingsfase is afgelopen. Deze foto kan het beste tussen de 5 tot 10 dagen voor de verwachte bevallingsdatum gemaakt worden.

Om het tijdstip van de bevalling nauwkeuriger te voorspellen is het mogelijk om de poes enkele dagen voor de verwachte bevallingsdatum twee keer daags te temperaturen. Als de temperatuur in korte tijd daalt tot ongeveer 37 graden (normaal 38-39) zal de bevalling binnen 24 uur beginnen. In de praktijk wordt dit zelden gedaan, waarschijnlijk om praktische redenen.

De normale geboorte

Een normale geboorte kan worden onderverdeeld in drie stadia. De lengte van deze stadia kan verschillen en de beschrijving hieronder zal dus niet voor alle dieren correct zijn.

Stadium I

Stadium I duurt meestal tussen de 12 en 24 uur. De poes kan rusteloos zijn en hijgen of krab- of nestgedrag vertonen. Andere poezen zijn juist heel rustig. Meestal eten ze niet op de dag van de bevalling. Ze kunnen veel mauwen, rondjes draaien of zichzelf constant likken. In dit stadium vind de ontsluiting van de baarmoedermond plaats. Er treden ook zwakke weeën van de baarmoeder op, maar deze zijn uitwendig niet zichtbaar.

Stadium II

Stadium II duurt meestal tussen de 6 en 12 uur. In dit stadium worden de kittens geboren. Er zijn duidelijk zichtbare (pers)weeën. Voordat een kitten wordt geboren zijn vaak eerst de vruchtvliezen zichtbaar. Ongeveer 1/3 van de kittens wordt in stuitligging geboren. Nadat het kitten geboren is zal de moeder de vliezen verwijderen en de navelstreng doorbijten.

Stadium III

Na de geboorte van ieder kitten begint de derde fase. In deze fase kan de moeder even tot rust komen. De nageboorte komt meestal binnen 15 minuten, als deze niet al gelijktijdig met het kitten geboren is. De lengte van deze fase varieert van enkele seconden tot 3 uur. In zeldzame gevallen kan er nog veel langer tussen de geboorte van twee kittens zitten.

Verloskundige hulp

Meestal verloopt de geboorte van de kittens prima zonder onze hulp. Als de moeder echter na de geboorte niet binnen een minuut aandacht aan haar kitten geeft moet er actie ondernomen worden. Het is dan belangrijk om de vliezen die nog om het kitten zitten te verwijderen. Daarna moet met een schone doek het kopje en het bekje worden schoongemaakt. Als er veel slijm in het bekje zit kan dit leeggezogen worden. Hiervoor zijn speciale zuigertjes verkrijgbaar. Het is belangrijk om het kitten daarna goed droog te wrijven omdat het kitten daardoor gestimuleerd wordt om goed te gaan ademen. De navelstreng  kan  1-2 cm vanaf de buikwand met garen afgebonden worden en daarna afgeknipt. Het uiteinde kan ontsmet worden met betadine-oplossing. Hou het kitten goed warm, bijvoorbeeld met een kruikje (38-39 graden). Probeer als het kitten goed beweegt  het weer bij de moeder terug te leggen zodat het kan drinken.

Hulp van de dierenarts

Als voor of tijdens de bevalling iets gebeurt dat niet past binnen het normale verloop van de zwangerschap moet professionele hulp worden ingeroepen. Om als katteneigenaar goed voorbereid te zijn is het dus belangrijk om te weten wanneer er contact met de dierenarts moet worden opgenomen.

De eerste reden om diergeneeskundige hulp te zoeken is als de zwangerschap langer duurt dan verwacht. Hiervan is sprake als de bevalling nog niet is begonnen op dag 71 na de dekking. In veel gevallen worden poezen echter op meerdere  dagen gedekt of is de precieze dekdatum niet bekend. In dat geval kan een een verlengde zwangerschap opgemerkt worden door de lichaamstemperatuur van de poes regelmatig te meten. Als de bevalling niet begint binnen 24 uur na de daling van de lichaamstemperatuur met minimaal 1 graad tot rond de 37 graden is sprake van een te late bevalling. Dit meten van de lichaamstemperatuur wordt in de praktijk maar weinig gedaan, daarom wordt  een verlengde zwangerschap bij poezen meestal niet of te laat opgemerkt.

De belangrijkste reden om contact op te nemen met de dierenarts is als er sprake is van een afwijkende bevalling. Hieronder volgt een opsomming van gebeurtenissen die kunnen wijzen op een afwijkende bevalling:

  • problemen bij de moederpoes, bijvoorbeeld braken of algehele ziekte
  • stadium I duurt langer dan 24 uur, zonder dat er uiteindelijk sprake is van persweeën (stadium II)
  • afwijkingen tijdens stadium II:
    • groene uitvloeiing voor de geboorte van het eerste kitten
    • bruinrode uitvloeiing die niet binnen een uur gevolgd wordt door de geboorte van een kitten
    • meer dan 30 minuten aanhoudend krachtige buikpers zonder dat er een kitten geboren wordt
    • meer dan 4 uur wisselend zwakke weeën zonder dat er een kitten geboren wordt
    • meer dan 2 uur tussen twee geboortes
    • een kitten dat vast lijkt te zitten in het geboortekanaal
    • stadium II duurt langer dan 12 uur

Natuurlijk zijn er nog veel meer redenen te bedenken om contact op te nemen met de dierenarts. Twijfel niet om dat te doen, ook niet als u niet zeker weet of iets afwijkend is. Op tijd ingrijpen bij problemen kan het verschil zijn tussen leven en dood!